У вёсцы — свой звыклы парадак і традыцыі. Бывае, што ў сельскім населеным пункце чалавека лягчэй могуць успомніць і знайсці не па імені і прозвішчы (яны ж нярэдка паўтараюцца), а па вулічнай мянушцы. У такіх жартоўных назвах — неспазнаны пласт народнага гумару, трапных назіранняў,ёмкіх выказванняў. Яго навуковым даследаваннем і абгрунтаваннем пад кіраўніцтвам сваёй настаўніцы Любові Васільеўны Фядчук з захапленнем займаецца вучаніца Валавельскай АСШ Марына Мешчанчук. Летась па прапанове метадыста райаддзела адукацыі Таццяны Мікалаеўны Гацуковіч і дырэктара сваёй школы Іны Мікалаеўны Якоўчык яны падалі заяўку на ўдзел у абласной навукова-практычнай канферэнцыі, і іх рэферат па гэтай тэме быў адзначаны Дыпломам 3 ступені.
Выкладчыца беларускай мовы і літаратуры Л.В.Фядчук прыгадвае, што матэрыял аб пахо-джанні тутэйшых вясковых мянушак яны пачалі збіраць тры гады таму назад. Сама Любоў Васільеўна – не з мясцовых: яна нарадзілася і вырасла ў Беліне, а ў Валавель была накіравана на работу пасля заканчэння педінстытута. Потым маладая настаўніца выйшла замуж і абуладкавалася з сям’ёю ў Драгічыне. Але ж на работу вось ужо два дзесяцігоддзі па звычцы ездзіць у Валавель.
Настаўніца прызнаецца, што ў ажыццяўленні творчай задумкі — даследаваць паходжанне вясковых мянушак — ім з Марынай шмат у чым дапамагалі ветэраны педагагічнай справы, у прыватнасці, Марыя Пятроўна Жук і Ірына Юр’еўна Дзегцярова, якія даўно жывуць у тутэйшых мясцінах і добра ведаюць усіх людзей.У выніку атрымалася даволі цікавая і аб-грунтаваная навуковая праца, якую васьміклас-ніца Марына Мешчанчук з поспехам абараніла на абласной канферэнцыі.
Паводле гэтага даследавання, па свайму першапачатковаму паходжанню мянушкі дзеляцца больш як на 10 груп. Напрыклад, Марыну і яе выкладчыцу зацікавіла вулічнае прозвішча “Тюмовэ”. Пачалі распытваць людзей і высветлілі, што пайшло яно ад здарэння, у якое пад час вайны трапіў першапачатковы носьбіт гэтай мянушкі, і аб якім ён пазней усім расказваў наступнае:”Схаваўся я ў бочцы, а кулі па ёй — тюм,тюм,тюм”. ”Джыгляй “ у іх населеным пункце называюць чалавека, які, у дзяцінстве ўпаўшы з дрэва, пачаў накульгваць ці, па-мясцоваму, джыгаць. “Выглёнда” атрымала такую мянушку таму, што за польскім часам іх сям’я жыла бедна, але яна любіла прыгожа апранацца, а добра выглядаць па-польску і азначае “выглёнда”.
Многія вулічныя мянушкі ў Валаўлі і Закозелі, як сцвярджаюць школьныя даследчыкі, пайшлі ад уласных імён і прозвішчаў. Да прыкладу, мужчына з дзяцінства носіць жартоўную мянушку Бадзірук таму, што ў малым узросце ён не мог чыста вымавіць імя сваёй маці — Фядора, а называў яе “Бадзёра”. Ёсць у гэтых населеных пунктах “Сашковы”(ад мужчынскага імя Сашка), “Кірушкіны”(ад Кірыла), “Сімуліны”(ад жаночага імя Серафіма, Сіма), “Гарахутылёвы”(ад кучаравых валасоў, якія ў вёсцы называюць “гарахы”), “Толкаўка”(пераехала з Толкава), “Царовы”(“я сам сабе цар” — калісьці любіў паўтараць чала- век, за родам якога і замацавалася адпаведная мянушка) і г.д.
Сельская настаўніца і яе вучаніца настолькі захапіліся сваім даследаваннем, што мяркуюць прадоўжыць гэту справу. Тым больш, што ў запасе — шмат неразгаданых мянушак. А калі ёсць ахвота — зладзіцца і работа.
Галіна ШАФРАН
Фота аўтара
