spot_img

Да роднай мовы – без прымусу

Дата:

Апошнім часам немалая ўвага з боку нашых чытачоў надаецца беларускамоўным  матэрыялам, якія не толькі апублікаваны на старонках газеты, але  і з’явіліся на сайце “Драгічынскага весніка”ці ў сацыяльных сетках. Часцей за ўсё пачынаюцца такія каментарыі са шчырага …абурэння адносна таго, што артыкул напісаны “незразумелай мовай”.  Яскравым сведчаннем таму стала дыскусія ў “Аднакласніках”, якая разгарнулася ў ходзе абмеркавання карэспандэнцыі пад назвай “Філолаг-іспанец вывучае палескія дыялекты” (апублікавана ў “Драгічынскім весніку” № 51 ад 2 ліпеня бягучага года). Вось такім быў пачатак віртуальнага дыялогу (захоўваецца моўны і граматычны арыгінал аўтараў водгукаў).

“Валентина:

Газета! А можно было статью на русском написать, ведь не все же знают белорусский язык, с удовольствием прочла бы, но что там написано, надо догадаться.

Алла:

А вам не стыдно в этом признаваться?

Людмила:

Ничего себе беларусы!!!

Федор ответил Валентине:

Изучайте!!!  На  каком  основании  в  Белоруссии  газеты  должны  выходить  на  русском.  В  России  не  издаются  газеты  на  белорусском,  хотя  белорусский  язык  является  славянским.  Я  живу  не  в  Белоруссии, а  читаю  на  белорусском.  Это   высшая  форма  невежества  к  нации,  требуя  издание  газет  на  другом  языке.     

Людмила:

Вполне  согласна с предыдущим оратором! Ведайце сваю родную мову!..”

  Найперш парадавала тое, што сярод нашых чытачоў ёсць нямала прыхільнікаў беларускай мовы, хаця, мяркуючы па ўсім, у сваім паўсядзённым карыстанні яны ўсё ж аддаюць перавагу “великому и могучему русскому языку”. Перапіска паміж віртуальнымі суразмоўнікамі была даволі працяглай, і за гэты час яны паспелі: выказаць захапленне 26-гадоваму іспанцу Крысціяну Рансэра, які мае цікавасць да беларускай мовы і тутэйшай заходнепалескай гаворкі; паспрачацца наконт таго, якую мову трэба лічыць роднай у нашых мясцінах, дзе большасць жыхароў размаўляе на сваім адмысловым дыялекце; выказаць сваё меркаванне адносна будучыні мовы, якая суадносіцца з нашай нацыянальнай прыналежнасцю…

Але пакінем у спакоі дыялекты. Яны існуюць паўсюль, дзе мяжуюць розныя народы і нацыі. Да прыкладу, носьбіт класічнай англійскай мовы далёка не заўжды можа зразумець жыхара якой-небудзь сваёй правінцыі, дзе маўленне набыло непаўторнае мясцовае гучанне і каларыт. Так, па крайняй меры, сцвярджаюць тыя, хто быў там і ведае сітуацыю.

Пакінем у спакоі і рускую мову, бо хіба гэта не асалода – чытаць у арыгінале і разумець Пушкіна, Талстога, Дастаеўскага, Шолахава і многіх іншых аўтараў, якія сталі прызнанымі класікамі сусветнай літаратуры? Вернемся да беларускай – да той, што па нашай нацыянальнай прыналежнасці наканавана быць роднай мовай. Што перашкаджае нам дасканала ведаць яе і карыстацца ёй у штодзённым ужытку?

Адзін з неабыякавых аўтараў таго віртуальнага дыялогу ў “Аднакласніках” прыходзіць да наступнай высновы:

Федор:

Белорусскому  языку  необходимо  уделять  больше  внимания  со стороны государства,  только  тогда  он  будет  языком  нации. Возьмите,  к  примеру,  Россию.  Она  заинтересована,  чтобы  русский  изучали  в  Украине,  Белоруссии,  Прибалтике,  Средней  Азии  и  т.д.,  не  говоря  о  республиках,  которые  входят  в  состав  России,  хотя  до  революции  этого  языка  почти  не  было.  Они  даже  березе  присвоили  национальность,  хотя  никто  не  слышал,  на  каком  она  языке  говорит  и  нет  у нее  паспорта.  Белорусы  должны  знать – без  языка  нет  нации.  Литературный  белорусский  язык  очень  красивый,  просто  его  все  плохо  знают,  а  когда  язык  плохо  знаешь,  он  представляется  трудным  и  некрасивым.  Это  происходит  с  любым  языком,  который  малоизвестен.  И  еще:  ни  в  каком  государстве  не  бывает  людей  одной  национальности,  но  в  этом  государстве  этот  язык,  в  другом  государстве – другой...”

І з аўтарам гэтых радкоў сапраўды ў многім можна пагадзіцца, акрамя стандартнай спасылкі на дзяржаву. Бо апошнім часам стала самай заганнай і распаўсюджанай  звычкай, што сваю духоўную ляноту, сваё нежаданне да самаўдасканальвання мы нярэдка  апраўдваем адгаворкай: маўляў, “нас да таго афіцыйна не прымушаюць”. Але ж, як мне здаецца, насілле ніколі не спрыяла таму, каб нейкая справа была ў асалоду. Бо непрымальна, калі чалавеку нешта прыходзіцца рабіць пад прымусам, а значыць, з нелюбоўю. Удвая недапушчальна, калі тое тычыцца мовы. Гэта – з аднаго боку.

Але ёсць і другі бок справы: ці заўжды мы падтрымліваем і ахвотна падзяляем тое, што прапаноўваецца на дзяржаўным узроўні? Колькі разоў станавілася сведкай, з якім захапленнем бацькі паведамлялі адзін другому, што іх сын ці дачушка з першага класа пачалі авалодваць англійскай мовай. Затое з намнога меншай радасцю гаварылі пра тое, што выкладанне ў тым ці іншым класе вядзецца на беларускай мове. Больш таго: у сродках масавай інфармацыі пачалі з’яўляцца звесткі аб тым, што ў некаторых абласных цэнтрах школьныя беларускамоўныя класы набралі ўсяго па аднаму-два вучні? І гэта – не выбар дзяржавы, а ўласны выбар нашых суграмадзян. Ці не дзікунства?

Бо які народ у свеце яшчэ так непрыхільна ставіцца да сваёй галоўнай нацыянальнай і чалавечай каштоўнасці – да мовы? Усе ж разумеюць, што толькі на нямецкай мове можна да канца зразумець і ацаніць Гётэ і Шылера, на французскай – Экзюперы і Маруа, і толькі на беларускай – Караткевіча ці Быкава…

Выходзіць, што (свядома ці міжволі) мы выступаем за тое, каб нашы дзеці спасціглі і зведалі намнога менш з таго, што яны могуць. І што ім дадзена.

Насамрэч, мы абавязаны думаць і клапаціцца аб тым, каб дзяцінства было сытым, здаровым і дагледжаным. Але ж змагацца за тое, каб нашы нашчадкі спазналі на адну мову менш – хіба гэта не варварства? У адносінах – не гаворачы ўжо аб больш высокіх матэрыях – да ўласных дзяцей. Бо калі нам, тым, хто жыве на гэтай маляўнічай лапінцы зямлі, на раду наканавана быць беларусамі, то і ад мовы беларускай грэх адракацца. Хай будзе месца і хай заўжды чуецца  ў нашых гарадах і вёсках і руская, і ўкраінская, і польская, і яўрэйская, і шмат якія яшчэ гаворкі, але…

Час ад часу нам усё-такі варта ўзгадваць нашых беларускіх аўтараў і іх пранікнёныя словы, якія пры цяперашнім стаўленні да нацыянальнай мовы могуць стаць прарочымі:

“І правіла прыдумалі не мы,

Што там,

Дзе не шануюць роднай мовы,

Мялеюць рэкі,

Нішчацца дубровы,

Каля магілак пасвяцца каровы,

Народ там мёртвы,

А той край – нямы…”

– напісаў у адным са сваіх вершаў Генадзь Бураўкін.

Хочацца спадзявацца, што гэта – не пра нас.

Галіна ШАФРАН

Поделиться новостью:

Популярно

Архив новостей

Похожие новости
Рекомендуем

С 16 декабря стартует республиканская акция «Безопасный Новый год!»

Согласно оперативным данным, за 11 месяцев текущего года в...

В Дрогичине отметили 85-летие Брестской области

В Дрогичинском Доме культуры прошел праздничный концерт, посвященный 85-летию...

В Дрогичине прошел районный фестиваль творчества инвалидов «Дорогою добра»

В городском Доме культуры сегодня 6 декабря, прошел районный...

Книга “Выборы в Беларуси. Коротко о главном” поступила в продажу

Книга "Выборы в Беларуси. Коротко о главном" поступила в...